نشر اکاذیب چیست؟ زمانیکه فردی به فرد بلندپایه‌ایی به واسطه رسانه‌های چاپی یا اینترنتی عملی کذب را نسبت دهد،و این عمل سبب تشویش اذهان عمومی گردد و بی‌نظمی ایجاد کند نزد قانون عمل نشر اکاذیب رخ داده است و به موجب این عمل فرد مجرم شناخته می‌شود. نشر اکاذیب ارکان متعددی دارد که در ادامه به صورت کامل و جامع به بررسی آن می‌پردازیم
نشر اکاذیب چیست؟
نشر اکاذیب در لغت: نشر به معنی توسعه دادن و انتشار است و اکاذیب جمع کذب و به معنی دروغ ها است.
به انتشار اخبار دروغ و وقایع خلاف نشر اکاذیب گفته می شود و در آن تنها مطالب بی پایه و اساس انتشار می یابد.
از مصادیق نشر اکاذیب منتشر کردن تمامی اخباری است که واقعیت ندارند و موجب افترا،ناسزا، تهمت و توهین به شخص یا اشخاص می شود و هدف از آن تشویش اذهان عمومی یا ناراحت نمودن افکار مردم در یک جامعه می باشد.
لزوما توهین یا افترا نسبت به شخص دیگر در نشر اکاذیب اتفاق نمی افتد. برای مثال: هدف یک فرد از نشر اکاذیب رای ندادن مردم در انتخابات است و یا هدف بدبین کردن مردم به شخص دیگری می باشد و…
قوانین نشر اکاذیب
شخص با هدف ضرر زدن به دیگری، تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی اکاذیبی توسط اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا، شکوائیه، نامه، گزارش، عرایض و مراسلات منتشر نماید و یا تصریحا یا تلویحا اعمالی را که حقیقت نباشد به عنوان نقل قول یا شخصا به مقامات رسمی، فرد حقیقی یا حقوقی نسبت دهد. انتشار هرگونه توهین و افترا به شخصی با استفاده از کاریکاتور یا عکس نشر اکاذیب گفته می‌شود.
ارکان تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب
در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات رکن قانونی جرم نشر اکاذیب بیان شده است.
رکن مادی
- رفتار مرتکب
- کذب بودن اظهارات
رفتار مرتکب
اظهار نمودن در عرف به معنی گفتن است اما در لغت به معنی آشکار کردن و فاش کردن است به همین سبب این معنی در نزد قانون گذار محترم است و عمل جرم شناخته شده است که شرط لازم تحقق جرم نشر اکاذیب است.
در حقیقت ظاهر بودن و علنی شدن آن اظهارات نادرست ضروری است؛ زمانیکه فردی مطلبی نادرست (کذب) را در جایی بنویسد که هیچکس جز خودش از آن الاع نداشته باشد براسس ماده 698 قانون مجازات اسلامی مجرم نیست.
کذب بودن اظهارات
- دروغ، کذب و بر خلاف واقع بودن مطالب، لازمه وقوع جرم نشر اکاذیب است، اگر شخصی به شخص دیگر عمل ناروایی نسبت دهد ولی دروغ و کذب نبودن آن را اثبات نماید، جرم محسوب نمی شود.
- حتی انتشار یک مطلب کذب می تواند جرم نشر اکاذیب در نظر گرفته شود.
- انتشاراظهارات کذب باید علاوه بر قصد زیان و سو ِ نیت داشتن، موجب ضرر تشویش اذهان عمومی نیز شود.
- در اظهارات و بیان اکاذیب مطالب بی اساس به طور کلی گفته می شود و نسبتی به شخص داده نمی شود.
- اظهار و نشر اکاذیب مقید به وسیله می باشد.
- نطق و سخنرانی در مجالس و .. شامل ماده 698 قانون مجازات اسلامی نمی باشد و باید مکتوب باشد مانند : نامه، شکواییه و…
- اگر جرمی به شخصی از طریق پیامک یا توسط اینترنت و.. نسبت داده شود و شخص قادر به اثبات صحت آن نباشد، بر اساس قانون مجازات اسلامی ماده 698 مجرم محسوب می شود.
- قانونگذار در این ماده بیان اظهارات کذبی که به طور شفاهی باشد را در نظر نگرفته است. برای مثال: اگر شخصی اظهارات کذبی را در یک برنامه تلویزیونی با ملیون ها بیننده به شخص دیگری نسبت دهد، مشمول این ماده نخواهد شد و این خلا قانونی و نقص باید اصلاح شود.
رکن معنوی جرم نشر اکاذیب
قانونگذاردر قانون مجازات اسلامی ماده 698 :
• کلمه قصد استفاده نموده که به معنای عمدی بودن جرم می باشد.
• شخص که جرم نشر اکاذیب را مرتکب شده است باید سوئ نیت عام داشته باشد یعنی آگاه و عالم به کذب و خلاف بودن اظهارات و مطالبش باشد.
• مرتکب جرم دارای انگیزه باشد: هر کسی به قصد ضرر زدن به دیگری یا مشوش نمودن اذهان عمومی یا مقامات رسمی و… اکاذیبی منتشر نماید.
نشر اکاذیب به معنای انتشار و اشاعه اخبار دروغ و وقایع خلاف واقع به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی است. انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت، افترا، فحش و به‌کار بردن الفاظ رکیک یا نسبت‌های توهین‌آمیز و نظایر آن به اشخاص ممنوع است. در اظهار اکاذیب، نسبتی به دیگری داده نمی‌شود بلکه اخبار یا مطالب بی‌اساس به‌طورکلی اظهار می‌شود. نشر اکاذیب از جرائم مطلق است و تحقق آن موکول به وقوع نتیجه ضرر یا تشویش نیست. عناوین نشر اکاذیب یا اشاعه اکاذیب برگرفته از متن ماده ۶۹۸ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی ایران و شامل هر ۲ مصداق اعمال مجرمانه جرم یعنی اظهار اکاذیب و همچنین جرمِ، انتسابِ اعمال خلافِ حقیقت به دیگران است
ویکیپدیا
نشر اکاذیب در مطبوعات
بر اساس قانون مطبوعات ماده 6
نشریات در حقوق عمومی و خصوصی که در این فصل مشخص شده اند، آزاد می باشند به جز در مورد اخلال به مبانی و احکام اسلام.
بر اساس قانون مطبوعات ماده 6 بند 8
افترا زدن به اشخاص حقیقی و حقوقی که حرمت شرعی دارند مانند: نهادها، ارگان ها، مقامات و هر یک از افراد کشور حتی اگر از طریق کاریکاتور یا انتشار عکس باشد.
بر اساس قانون مطبوعات ماده 30
منتشر نمودن هرگونه مطلبی که شامل : فحش یا الفاظ رکیک، تهمت یا افترا یا وارد نمودن خلاف واقع و ….به افراد ممنوع می باشد و مدیر مسئول به محاکم قضایی معرفی خواهد شد. به وسیله شاکی خصوصی جرایم مذکور تعقیب می گردد و اگر شکایت تعقیب در هر مرحله ای استرداد یابد، متوقف می شود.
بر اساس ماده 30 تبصره 1
شاکی می تواند جهت مطالبه نمودن خسارتی که از نشر مطالب کذب به او وارد شده اقدام به شکایت نماید.
اگر انتشار مطالب کذب در مورد شخص متوفی باشد، برای بازماندگان متوفی حقی عرفا به حساب می آید، در نتیجه ورثه قانونی وی قادر می باشند از نظر حقوقی یا جزایی اقدام به طرح دعوا نمایند.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی نشر اکاذیب از دیدگاه قانون و تجربه وکیل بهرام عباسی با شما نکاتی را در میان گذاشتیم. اگر در خصوص این موضوع نیاز به مشاوره دارید، میتوانید با شماره درج شده در https://bahramabassi.com جهت رزرو وقت تماس بگیرید.
