افترا زدن یک رفتار زشت محسوب می شود و در صورت اثبات آن موجب از بین رفتن آبروی فردی می‌شود که به او افترا وارد شده است. در این مقاله سعی داریم به بررسی افترا، انواع افترا و همچنین آثار افترا بپردازیم.
افترا چیست؟
اگر شخصی به کسی حرف یا عملی که واقعیت نداشته باشد وارد نماید، ضمن توهین آمیز بودن، افترا محسوب می شود. به عبارت دیگر نسبت دادن فعل نا حق یا صف نادرست یا سخن به شخص دیگر که باعث آبروریزی شود از گناهان کبیره به شمار می رود. در بعضی از مصادیق جرم محسوب می شود و شامل احکام قانونی از جمله تعزیر و حد می شود.
حتی اگر نسبت نادرست دادن به دیگری از اعتقاد فرد برخاسته باشد از نظراسلام جایز و روا نمی باشد. زیرا هر گونه سخنی یا نسبت دادن عملی نادرست به شخص دیگر تا زمانی که اثبات نشده باشد، بیان آن گناهی نا بخشودنی و عملی ضد اخلاقی می باشد.
انواع افترا
• افترا لفظی
• افترا عملی
افترا لفظی یا افترا قولی چیست؟
شخص با استفاده از نطق در مجامع و یا خط، اوراق چاپی، درج مطلبی در روزنامه و جرائد و… امری را به طور صریح به دیگری نسبت داده یا انتشار دهد، و قادر نباشد آن را ثابت کند.
انواع مختلف افترای رسانه ای
- مقالات روزنامه ها
- تصاویر گرافیکی
- اصوات ضبط شده
- ایمیل
- پخش رادیو و تلویزیون
افترا عملی چیست؟
در مبحث افترا چیست؟ افترای عملی به معنی این است که شخص به هدف متهم نمودن ادوات و آلات جرم و یا اشیایی را که باعث متهم شدن شخصی دیگر می شود، بدون اینکه آن فرد اطلاع داشته باشد در محل کسب، منزل یا جیب و.. که به شخص تعلق دارد قرار می دهد یا مخفی می نماید.
آثار زیان بار افترا به شخصی دیگر
- گناه آشکار: هرگونه نسبت ناروا به هر شکلی یک گناه آشکار است.
- ارتکاب حرام: نسبت ناروا از نظر شرعی حرام است و گناه محسوب می شود و ارتکاب به آن نیز حرام می باشد.
- دروغ: نسبت های ناروا به موجب اینکه اثبات نشده اند، دروغ محسوب می شوند و آثار دروغ را خواهد داشت، حتی اگر از نظر شخص گوینده درست بوده باشد.
- ظلم: نسبت ناروا دادن به ویژه به پیامبر (ص) موجب می شود شخص گوینده از ستمگران و ظالمان محسوب شود.
- بد فرجامی : بد فرجامی سرانجام کسی هست که نسبت ناروا می زند و بد فرجامی پاداش آن خواهد بود.
- عذاب اخروی: کسی که نسبت ناروا بدهد به عذاب اخروی گرفتار می شود.
- توبیخ: اگر شخصی به فرد دیگر به ویژه همسر خود نسبت ناروا وارد نماید ، خداوند او را توبیخ می کند.
- لعن و نفرین: کسانی که نسبت ناروا می دهند از سوی خدا در دنیا و آخرت نفرین خواهند شد.
- جرم و اجرای حدود: از نظر حقوقی بعضی از نسبت های ناروا جرم محسوب می شوند و بر شخصی که گوینده افترا است در مجازات های در نظر گرفته شده است از جمله جاری شدن حدود. در سوره نور آیه 4 خداوند می فرماید که اگر شخصی به زن عفیف افترا وارد نماید و شاهدی نداشته باشد، به 80 ضربه تازیانه محکوم می شود.
- حرمت شکنی: با مراعات حقوق یکدیگر حریم ها در جامعه حفظ خواهد شد. شخصی که به دیگری نسبت ناروا وارد نماید حرمت ها و حریم ها را می شکند.
- در تلی از آتش:شخصی که به دیگران نسبت ناروا بزند بر تلی از آتش در دوزخ بایستد و بسوزد.
- ابتلا به بدتر از آن: امام سجاد(ع) می فرماید: «من رمی الناس بما فیهم رموه بما لیس فیه؛ هر کس به مردم عیبی را نسبت دهد که دارند، مردم به او عیبی را که ندارد نسبت دهند.
- ذوب شدن ایمان: انتساب هرگونه ناروایی به دیگران به ویژه مومنان باعث ذوب شدن ایمان می شود.
- عدم قبولی گواهی: شخص افترا زننده به زنان پاکدامن، باعث عدم پذیرش شهادت و گواهی وی خواهد شد.
- فسق: شخص افترا زننده به زنان پاکدامن بدون داشتن شاهد، موجب فسق وی می شود و احکام فسق بر او جاری می شوند.
پیامبر(ص) در مورد افترا می‌فرمایند:
“اما علامه الفاسق فاربعه: اللهو، و للغو، و العدوان، و البهتان”
فاسق دارای چهار نشانه است: لهو، لغو، دشمنی و بهتان (علامه مجلسى : بحار الانوار، ج 1، ص 121.)
مصادیقی از افتراها در قرآن
- انتساب فرزند نامشروع به شوهر
- انتساب گناه خود به دیگری
- انتساب گناه ناکرده به مومن
- نسبت دادن بی عفتی به زنان
انتساب فرزند نامشروع به شوهر
زن باید از نسبت دادن فرزند نامشروع یا مشکوک به شوهر اجتناب نماید و این افترایی حیرت آور است.
انتساب گناه خود به دیگری
نسبت دادن گناه خود به دیگران افترا می باشد. (سوره نسا آیه 112 )
انتساب گناه ناکرده به مومن
اذیت و آزار افراد با ایمان با انتساب گناهان ناکرده به آنان، از افتراهای شگفت انگیز است.
نسبت دادن بی عفتی به زنان
اگر افترا زدن به زنان به قصد تصاحب نمودن مهریه باشد، از افتراهای بهت آور است. از جمله:
- از مصادیق این افترا، نسبت دادن بی عفتی به حضرت مریم (س) که پاکدامن بود می باشد.
- نسبت دادن به عفتی به همسران پیامبر (ص) در سوره نور آیات 11 و 16 افترا مسحوب می شود.
شرایط تحقق جرم افترا
انتساب جرم به دیگری: جرم افترا برای تحقق باید به شخصی نسبت داده شود و بر طبق قوانین موضوعه، عمل مورد انتساب باید جرم محسوب شود. نسبت دادن ارتکاب عملی خلاف و یا تخلفات اداری افترا تلقی نمی شود.
شخص طرف اسناد معین باشد: معین بودن با ذکر مشخصات و نام شخص یا با علامت و اشاره باشد.
ابتدایی بودن اسناد: ابتدایی بودن و خود به خود بودن اسناد برای اینکه جرم افترا محسوب شود ، شرط می باشد. در نتیجه وارد نمودن ارتکاب جرم از جانب شخصی به منظور دفاع از خود، افترا نمی باشد.
عجر از اثبات صحت اسناد: در صورت عدم اثبات ادعای اسناد دهنده مبنی بر ارتکاب جرم به وسیله شخصی دیگر، جرم افترا محقق می شود.
نکات مربوط به ماده قانونی جرم افترا
- مرتکب تحت تاثیر مشروبات الکلی، بیهوشی و… نباشد و در انجام کار خود قاصد و عامد باشد.
- هدف مرتکب متهم نمودن دیگری باشد و سو ِ نیت خاص داشته باشد.
- عالما قید ذکر شده است بنابراین مرتکب باید نسبت به ماهیت اتهام آور ادوات و اشیا و… آگاهی داشته باشد.
در این مقاله از وب سایت بهرام عباسی به بررسی مسئله افترا، و انواع آن پرداختیم. در صورتی که نیاز به مشاوره تخصصی در این خصوص دارید برای گرفتن وقت مشاوره میتوانید با شماره درج شده در https://bahramabassi.com تماس بگیرید.
